Ο Πειραιάς σε τροχιά Βιώσιμης Ανάπτυξης
Το 2014 ξεκίνησε μία νέα και εξαιρετικά παραγωγική περίοδος για τον Δήμο Πειραιά, με αιχμή του δόρατος τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της οποίας είναι ότι:
1. Αποτελεί μία ολοκληρωμένη και όχι αποσπασματική Στρατηγική
2. Δίνει την ευθύνη διαχείρισης των πόρων στην ίδια την πόλη του Πειραιά και
3. Δημιουργεί μια μεγαλύτερη δυνατότητα ευελιξίας στη χρήση των πόρων που της εκχωρούνται.
Μια νέα εποχή σχεδιασμού και υλοποίησης μέσω της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) – Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΒΑΑ)
H Στρατηγική ΟΧΕ/ΒΑΑ του Δήμου Πειραιά συνεχίζει στην πορεία που χάραξε τα προηγούμενα χρόνια η Δημοτική Αρχή, με σκοπό να ανταποκριθεί σε ένα δυναμικά μεταβαλλόμενο τοπίο γεμάτο με ευκαιρίες και προκλήσεις.
Ο Δήμος Πειραιά, με έμφαση στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του και τη διαμόρφωση ενός ανταγωνιστικού και ανθεκτικού περιβάλλοντος προωθεί παράλληλα τους στόχους της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και της διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής.
Ανάγεται σε πρώτιστη προτεραιότητα της Στρατηγικής η επανεκκίνηση της οικονομίας με την επίτευξη θετικών ρυθμών ανάπτυξης και η δημιουργία θέσεων εργασίας για τη μείωση των ποσοστών ανεργίας που είναι αναγκαία και ικανή συνθήκη για τη μείωση της φτώχειας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
Ειδικότερα μέσα από την αξιοποίηση των προωθητικών δραστηριοτήτων της γαλάζιας και δημιουργικής οικονομίας και του τουρισμού επιδιώκει να συμβάλλει στην αναστροφή της συρρίκνωσης της παραγωγικής βάσης μέσω της βαθμιαίας αναδιάρθρωσης με τη μετατόπιση σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας και χαμηλής περιβαλλοντικής όχλησης με στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ενίσχυση της εξωστρέφειας, την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και τη φιλική και έξυπνη αξιοποίηση των ΤΠΕ.
Η προώθηση και ενσωμάτωση καινοτομίας (τεχνολογικής και μη), η συνεργασία και η δικτύωση, η αξιοποίηση των ΤΠΕ και η δημιουργία δομών και μηχανισμών στήριξης της επιχειρηματικότητας αποτελούν τα βασικά μέσα για την κάλυψη των αναγκών. Η βελτίωση της ελκυστικότητας της Αττικής σαν τόπου κατοικίας και προσέλκυσης επενδύσεων, μέσω της προστασίας και αειφορικής διαχείρισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής προωθείται μέσω ενός «ολοκληρωμένου πλαισίου» κοινωνικής προστασίας και ενδυνάμωσης για τις ευπαθείς ομάδες και την άμβλυνση των παραγόντων που διογκώθηκαν από την κρίση και τα οποία οδηγούν σε φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό σημαντικά τμήματα του πληθυσμού της Περιφέρειας. Οι παρεμβάσεις αυτές είναι στοχευμένες στις κοινωνικές υπο-ομάδες στις οποίες διακρίνονται τα μειονεκτούντα άτομα (ευάλωτες, ειδικές και λοιπές) και εστιάζονται χωρικά στους θύλακες υποβάθμισης.
Το όραμα και ο στόχος
Η Στρατηγική ΟΧΕ/ΒΑΑ του Δήμου Πειραιά στηρίχτηκε στο όραμα της δημοτικής αρχής να καταστεί ο Πειραιάς μια σύγχρονη βιώσιμη πόλη, μέσω της ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας, τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, της καθημερινότητας και ποιότητας ζωής στην πόλη, και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Το όραμα αυτό, στήριξαν, εμπλούτισαν και πλαισίωσαν όλο αυτό το διάστημα, οι φορείς και οι πολίτες του Δήμου Πειραιά μέσω της διαδικασίας της διαβούλευσης που εγκαινιάστηκε τον Απρίλιο του 2015 και συνεχίζεται τόσο μέσω ηλεκτρονικών διαβουλεύσεων (2017) όσο και μέσω δια ζώσης συναντήσεων.
Το σύστημα διακυβέρνησης
Η Χωρική Αρχή υποστηρίχθηκε κατά την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 στο έργο της ως προς την διαχείριση, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και τις αναθεωρήσεις της Στρατηγικής από την Διεύθυνση Διαχείρισης Δράσεων ΟΧΕ/ΒΑΑ Δήμου Πειραιά. Για τη νέα Προγραμματική Περίοδο έχει προβλεφθεί και έχει ήδη συσταθεί (αρ.αποφ.1/2023 της Χωρικής αρχής) Συνεκτική Ομάδα Εργασίας με τις αρμοδιότητες που προβλέπονται στην με Α.Π. 124143/ΕΥΣΣΑ/21-12-2022 εγκύκλιο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για τις “Κατευθύνσεις για την επιλογή και σχεδιασμό των στρατηγικών στο πλαίσιο των ΟΧΕ- ΒΑΑ και ΤΑΠΤΟΚ” η οποία θα συνεπικουρεί από κοινού με τον ΕΦΔ την Χωρική Αρχή στο έργο της.
Για την εκπόνηση της Στρατηγικής για το 21-27 ο Δήμος Πειραιά έχει υιοθετήσει από την προηγούμενη περίοδο ένα πολυεπίπεδο σχήμα διακυβέρνησης. Η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων εταίρων (Κοινωνικοί, Επιχειρηματικοί, Εμβληματικοί εταίροι) της τοπικής κοινωνίας στη λήψη των αποφάσεων και τη χάραξη της αναπτυξιακής πολιτικής της πόλης, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική.
Πιο συγκεκριμένα, η Αστική Αρχή (πλέον Χωρική Αρχή), η οποία αποτελείται από τους τρεις εταίρους (Δήμος Πειραιά, ΚΟ.Δ.Ε.Π., ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ), καλεί την τοπική κοινότητα (πολίτες και επιχειρηματίες του Πειραιά) σε διαβούλευση, για την ιεράρχηση των αναγκών και προκλήσεων που αντιμετωπίζει η περιοχή παρέμβασης, αποσκοπώντας στην χάραξη μίας αποτελεσματικής αναπτυξιακής πολιτικής.
Το Σχέδιο δράσης για την υλοποίηση της ΟΧΕ/ΒΑΑ Πειραιά, που θα αναλάβει να διαχειριστεί το πολυεπίπεδο «σύστημα διακυβέρνησης», περιλαμβάνει τη διαδικασία της διαβούλευσης και τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας ως ουσιώδες στοιχείο του. Η επιτυχία του Σχεδίου Δράσης εξαρτάται από τον βαθμό συμπερίληψης των απόψεων και των προτάσεων πολιτών και φορέων καθ’ όλη τη διάρκεια της υλοποίησης, ώστε οι παρεμβάσεις και οι δράσεις να εναρμονίζονται με τις πραγματικές συνθήκες, να επιδρούν αποτελεσματικά σε αυτές και να επιφέρουν το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα.
Ως εκ τούτου οι μηχανισμοί και οι διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης συνιστούν μέρος του ευρύτερου «συστήματος διακυβέρνησης» της ΟΧΕ/ΒΑΑ Πειραιά. Η ίδια η «διακυβέρνηση» της ΟΧΕ/ΒΑΑ του Δήμου Πειραιά διέπεται από τις αρχές της συμμετοχικότητας, της αντιπροσωπευτικότητας των Εταίρων, της καθολικότητας, της διαφάνειας, της δέσμευσης και της αξιολόγησης των παρεμβάσεων.
Η Πρώτη Περίοδος Υλοποίησης (2014–2020)
Αφού ολοκληρώθηκαν όλες οι προϋποθέσεις που προβλέπονται, η πρώτη ΟΧΕ/ΒΑΑ του Δήμου Πειραιά υποβλήθηκε ως πρόταση στην σχετική Πρόσκληση που εξέδωσε η Περιφέρεια Αττικής τον Μάρτιο του 2017, αξιολογήθηκε θετικά και εγκρίθηκε για χρηματοδότηση τον Μάρτιο του 2018.
Έτσι συστάθηκε μια αυτόνομη- εντός του Οργανισμού του Δήμου- Υπηρεσία, η Διεύθυνση Διαχείρισης Δράσεων ΟΧΕ/ΒΑΑ (πρώην Αυτοτελές Τμήμα) η οποία ορίστηκε με την Απόφαση 379/2018 (ΦΕΚ 789/Β/7.3.2018) της Περιφέρειας Αττικής ως Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης (ΕΦΔ) του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αττική 2014-2020 για την υλοποίηση της εγκεκριμένης Στρατηγικής της ΟΧΕ/ΒΑΑ Πειραιά, με πλήρη εκχώρηση αρμοδιοτήτων διαχείρισης.
Βάσει της ως άνω απόφασης εκχωρήθηκε στην ΟΧΕ Πειραιά το συνολικό ποσό των 80.465.325 € εκ των οποίων, το ποσό των 9.166.000€ αποτελούν πράξεις επιχειρηματικότητας άμεσων κρατικών ενισχύσεων.
Η Νέα Περίοδος 2021–2027
Η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (Ο.Χ.Ε.) για την Π.Π. 2021-2027 αποτελεί το εργαλείο εφαρμογής μίας στοχευμένης Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, η οποία επικαιροποιεί την Χωρική και Αναπτυξιακή Στρατηγική της ΒΑΑ/ΟΧΕ 2014-2021. Πραγματοποιήθηκε εκ νέου Ορισμός της «Διεύθυνσης Διαχείρισης Δράσεων ΟΧΕ/ΒΑΑ Δήμου Πειραιά» ως Ενδιάμεσου Φορέα του Προγράμματος «Αττική» 2021-2027 και ανάθεση καθηκόντων της Διαχειριστικής Αρχής του Προγράμματος «Αττική» 2021-2027 για τη διαχείριση Πράξεων πλην Κρατικών Ενισχύσεων επιχειρηματικότητας της εγκεκριμένης Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης της Χωρικής Αρχής του Δήμου Πειραιά-ΚΟ.Δ.Ε.Π, με τίτλο «Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΟΧΕ/ΒΑΑ) Πειραιά» του Προγράμματος «Αττική» 2021-2027.
Η Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (Β.Α.Α.) της Χωρικής Αρχής Δήμου Πειραιά-ΚΟ.Δ.Ε.Π-Αναπτυξιακού Οργανισμού, με τίτλο «Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΟΧΕ/ΒΑΑ) Πειραιά», με προϋπολογισμό Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης 82.000.000 €.
Η εν λόγω Στρατηγική συγχρηματοδοτείται από το Ε.Τ.Π.Α. (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) στο πλαίσιο των Προτεραιοτήτων 1 και 5 και από το Ε.Κ.Τ.+ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο +) στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 4B του Προγράμματος «Αττική» 2021-2027 και συμπληρώνοντας το «μίγμα» των Κύριων Χωρικών Στρατηγικών Επιλογών της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, με βάση τις παρακάτω Χωρικές Στρατηγικές Επιλογές:
Πειραιάς - Πράσινη Πόλη
που ανταποκρίνεται στις μεγάλες και σύνθετες περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις της εποχής, αξιοποιώντας τεχνολογίες «καθαρής» ενέργειας στις δημόσιες υποδομές και λειτουργίες, αναβαθμίζοντας ενεργειακά το κτιριακό απόθεμα, και προωθώντας τη βιώσιμη αστική κινητικότητα.
Πειραιάς - Γαλάζια Πόλη
που αξιοποιεί ένα από τα βασικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής, και τοποθετεί τις θαλάσσιες δραστηριότητες και τη γαλάζια οικονομία στο επίκεντρο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής οικονομικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης.
Πειραιάς - Έξυπνη Πόλη
με ανάπτυξη και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες, τους επισκέπτες και τις επιχειρήσεις, τη βελτίωση της καθημερινότητας και τη δημιουργία προοπτικών για ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων.
Πειραιάς - Ανθεκτική Πόλη
ικανή να ανταποκρίνεται σε μελλοντικές απειλές και τις πιέσεις που απορρέουν για τα κοινωνικά, οικονομικά και τεχνικά συστήματα και τις υποδομές.
Πειραιάς των Πολιτών
με συνεχή ανάπτυξη κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών προσβάσιμων και ανοικτών σε όλες και όλους τους δημότες και κατοίκους της πόλης.
Για την επικαιροποίηση της Στρατηγικής ΟΧΕ/ΒΑΑ για την Π.Π. 2021-2027, υιοθετούνται εργαλεία και μηχανισμοί διακυβέρνησης για την αντιμετώπιση ζητημάτων διαλειτουργικότητας των παρεμβάσεων, την επαναχωροθέτηση δημοσίων υποδομών και λειτουργιών, την υλοποίηση εμβληματικών παρεμβάσεων, την ανάδειξη των τοπόσημων, την προώθηση της νέας αναπτυξιακής ταυτότητας της Δυτικής Αθήνας, την μόχλευση, την προώθηση της εξωστρέφειας και την προσέλκυση επενδύσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Τα κοινωνικά δια-δημοτικά δίκτυα θα συνεχιστούν και θα διευρυνθούν, ενώ θα διασφαλιστεί η ποιότητα και πληρότητα των υπηρεσιών κοινωνικής συμπερίληψης, μέσα από την εμβάθυνση της κοινωνικής καινοτομίας.
Θα προωθηθούν σύγχρονες, ευέλικτες και φιλικές μέθοδοι αναβάθμισης και επαναπροσδιορισμού των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, ενώ θα επιδιωχθεί η συνέχιση των τοπικών μηχανισμών στήριξης των ανέργων, στο πλαίσιο των θεματικών δια-δημοτικών δικτύων.
Κύρια Αναπτυξιακή Στρατηγική Επιλογή της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (Β.Α.Α.) για την Π.Π. 2021-2027 παραμένει η ενίσχυση «της θέσης του Πειραιά ως Βιώσιμης Πόλης στο οικονομικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της Περιφέρειας Αττικής, μέσα από μια συμπεριληπτική, έξυπνη, καλαίσθητη και πράσινη προσέγγιση, η οποία θέτει στο επίκεντρο την τοπική κοινωνία.